Nüzul Zamanı

İbn Merduye, İbn Abbas ve İbn Zübeyr'den bu surenin Mekkî olduğu kavlini nakletmiştir. Aynı kavil Atâ ve Cabir'den de mervidir. Ama Ebu Hayyan, el-Bahru'l Muhit'de, İbn Abbas, Katade ve Dahhak'tan bu surenin Medenî olduğunu nakletmiştir. Bize göre, bu sure içinde surenin Medenî olduğuna dair bir işaret mevcuttur. O da, namaz kılanların uyarılması ve namazlarından gafil olanlar ile gösteriş için namaz kılanların "vay haline" denmesidir. Bu tür münafıklar Medine'de vardı. Çünkü İslam ve Müslümanlar Medine'de o kadar güçlü idiler ki orada yaşayanlardan bazı şahıslar çıkarları için müslüman görünüyorlardı. Bunlar mecburen camiye namaz için geliyorlardı. Cemaate katılmaları da müslüman kabul edilmeleri içindi.

Oysa Mekke'de böyle şeyler yoktu. Orada bir kişi gösteriş için namaz kılmaya gerek duymuyordu. Mekke'de ehl-i iman için bile namaz kılmak ve cemaat yapmak güç bir olaydı. Müslümanlar Mekke'de gizli olarak namaz kılarlardı. Açık olarak kılanlar ise herşeyi göze alanlardı. Mekke'de, Müslüman olduğuna yemin eden, gösteriş için iman edip namaz kılan münafıklar değil, belki inanan ama cemiyette makam kaybetme korkusundan dolayı Müslüman olduklarını açıklamaktan çekinenler vardı. Müslüman olduklarını açığa vurdukları zaman başlarına gelecek şeylerden korktukları için imanlarını gizliyorlardı. Çünkü Müslümanların çileli hali onların gözleri önündeydi. Mekke dönemindeki münafıkların durumu Ankebut 10-11'de açıklanmıştır. (Bkz. Ankebut an: 13'den 16'ya)

Konu

Bu surenin konusu, ahirete iman etmemenin insanda ne gibi ahlâkî düşüş meydana getirdiğidir. 2. ve 3. ayetlerde ahireti yalanlayan kafirlerin durumu açıklanmıştır. Son 4 ayette, zahiren Müslüman görünen münafıkların kalben ahireti, ceza ve hesap gününü, yaptıklarının hesabını vereceklerini yalanlamaları izah edilmiştir. Hulasa olarak, iki tip grubun amel şeklinin vurgulanmasındaki maksat, insanın içinde ahiret inancı olmadan sağlam bir karakter meydana gelemeyeceğidir.

Sûrenin Adı

Nüzul Zamanı

Konu

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ

أَرَءَيْتَ ٱلَّذِى يُكَذِّبُ بِٱلدِّينِ ﴿١﴾

OKUNUŞU

era'eyte-lleẕî yükeẕẕibü biddîn.

Gördün mü o dîni tekzib edeni?

Dini yalanlayanı gördün mü?

Gördün mü, o hesap ve ceza gününü yalanlayanı!

Dîni yalan sayanı gördün mü?

Dini yalanlayanı gördün mü?

فَذَٰلِكَ ٱلَّذِى يَدُعُّ ٱلْيَتِيمَ ﴿٢﴾

OKUNUŞU

feẕâlike-lleẕî yedü``u-lyetîm.

O dur ki işte iter yetîmi.

İşte o'dur yetimi şiddetle iten,

(2-3) İşte o, yetimi itip kakan, yoksula yedirmeyi özendirmeyen kimsedir.

İşte yetimi unf-ü şiddetle iten,

İşte o, öksüzü iter, kakar.

وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلْمِسْكِينِ ﴿٣﴾

OKUNUŞU

velâ yeḥuḍḍu `alâ ṭa`âmi-lmiskîn.

Ve kayırmaz doyurmak üzere miskîni.

Yoksulu doyurmaya teşvik etmeyen,

(2-3) İşte o, yetimi itip kakan, yoksula yedirmeyi özendirmeyen kimsedir.

yoksulu doyurmayı teşvik etmeyen odur.

Yoksulu doyurmaya önayak olmaz.

فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ ﴿٤﴾

OKUNUŞU

feveylül lilmüṣallîn.

Fakat veyl o namaz kılanlara ki.

Vay o namaz kılanların haline,

Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki,

İşte (bu vasıflarla beraber) namaz kılan (münafık) ların vay haaline ki,

Vay, o namaz kılanların haline ki;

ٱلَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ﴿٥﴾

OKUNUŞU

elleẕîne hüm `an ṣalâtihim sâhûn.

Namazlarından yanılmaktadırlar.

Ki onlar; kıldıkları namazdan gafildirler.

Onlar namazlarını ciddiye almazlar.

onlar namazlarından gaafildirler,

Onlar kıldıkları namazdan gafildirler.

ٱلَّذِينَ هُمْ يُرَآءُونَ ﴿٦﴾

OKUNUŞU

elleẕîne hüm yürâûn.

Onlar ki müraîlik ederler.

Ki onlar; gösteriş yaparlar,

Onlar (namazlarıyla) gösteriş yaparlar.

onlar riyakârların ta kendileridir.

Onlar gösteriş yaparlar.

وَيَمْنَعُونَ ٱلْمَاعُونَ ﴿٧﴾

OKUNUŞU

veyemne`ûne-lmâ`ûn.

Ve yardımlığı sakınır (zekâtı vermezler).

Ve zekatı da men'ederler.

Ufacık bir yardıma bile engel olurlar.

Zekâtı da men'ederler onlar.

En ufak bir yardımı esirgerler.