Sûrenin Adı
Bu surenin sadece adı değil, konusu da boşanma ile ilgili olduğundan dolayı adı "Talak" olmuştur. Nitekim İbn Mesud bu yüzden, bu sureye "Küçük Nisa Suresi" demektedir.
Nüzul Zamanı
İbn Mesud'un açıklamalarının yanısıra, muhtevasından da bu surenin Bakara'daki Talak ayetlerinden sonra nazil olduğu anlaşılmaktadır. Her ne kadar surenin ne zaman indiğini kesinlikle tayin edebilmek güç ise de, bu surenin Bakara Suresi'nin Talak ayetleri hakkındaki yanlış anlama ve uygulamanın düzeltilmesi için inzal edildiği rivayetlerden ortaya çıkmaktadır.
Konu
Bu surenin ayetlerinin yeterince kavranabalimesi için, Kur'an'da daha önceden nazil olmuş talak ve iddet ile ilgili ayetlerin hatırlanması gerekir.
"Boşanmış kadınlar üç kur" kendilerini gözetlerler. Eğer Allah'a ve Ahiret gününe inanıyorlarsa, Allah'ın kendi rahimlerinde yarattığını gizlemeleri kendilerine helal olmaz. Kocaları da bu arada barışmak isterlerse, onları geri almaya daha çok hak sahibidirler." (Bakara: 228)
"Erkek (üçüncü kez) boşarsa, artık kadın başka bir kocaya varmadan kendisine helal olmaz" (Bakara: 230)
"Ey iman edenler! İnanan kadınları nikahlayıp da, henüz onlara dokunmadan boşarsanız, onların üzerinde sayacağınız bir iddet hakkınız yoktur." (Ahzab: 49)
"İçinizden ölenlerin geriye bıraktıkları eşler, dört ay on gün bekleyip kendilerini gözetirler." (Bakara: 234)
Bu ayetlerden aşağıdaki kaideler çıkarılmıştır:
-
Bir erkek, eşini en çok üç kez boşama hakkına sahiptir.
-
Birinci ve ikinci boşamada, iddet esnasında, erkek hanımını geri almaya hak sahibidir. İddet bitiminde ise nikah yenilenir. Kadının kocasına yeniden helal olabilmesi için herhangi bir şart sözkonusu değildir. Fakat erkek, hanımını üçüncü kez boşadığında (son hakkını kullandığında) , hanımını iddet esnasında bile alamaz ve onunla artık bir daha evlenemez. Ancak kadın başka bir erkekle evlenip yeni kocasının kendi isteği ile onu boşaması halinde, eski kocasıyla yeniden evlenebilir.
-
Hayızdan kesilmemiş medhule (zifaf görmüş) bir kadının iddet süresi 3 aybaşı (hayız) dır. Birinci ve ikinci boşama esnasında kadın, iddet süresi içinde erkeğin eşi olarak kalmaya devam eder ve erkeğin onu geri alma hakkı vardır. Fakat erkek eşini üçüncü kez boşarsa, artık onun karısını iddet süresi içinde bile alma hakkı yoktur. Ama buna rağmen kadın iddet süresi içinde bir başkasıyla evlenemez.
-
Gayri medhule (evlendiği halde zifaf görmemiş) kadın iddet beklemez.
-
Kocası vefat eden bir kadının iddet süresi 4 ay 10 gündür.
Talak Suresi'nin ayetleri, bu kaidelerden hiçbirini ortadan kaldırmamış veya değiştirmemiştir. Bu surenin nüzulü şu iki sebepten ötürüdür.
Birincisi, Erkeklere hanımları boşama hakkı verilirken, mümkün mertebe boşanma olmasın diye, onlara ellerindeki bu haklar hikmetle anlatılmıştır. Boşanma ancak, barıştırma imkanları sonuna dek arandıktan sonra vukubulmalıdır. Çünkü İslâm'da boşanmaya -kerhen- izin verilmiştir. Nitekim Allah'ın mübahlar içinde en sevmediği şey boşanmadır. Hz. Peygamber (s.a) şöyle buyurmuştur: "Allah'ın helâl kıldığı ama en sevmediği şey boşanmadır." (Ebu Davud) , "Tüm helâl şeyler içerisinde, Allah'ın en nefret ettiği şey boşanmadır" (Ebu Davud).
İkincisi, Bakara Suresi'ndeki emirlerden sonra, mutlaka çözüme kavuşturulurken, diğer yandan da İslâm'daki aile hukuku kemale erdirilmiştir. Sözgelimi hayız ve nifastan kesilmiş henüz hayız görmeye başlamamış bir kadının iddet süresi ne kadar olacaktır? Yahut kendisine 2 talak verilmiş veya kocası vefat etmiş hamile kadın ne kadar iddet bekleyecektir? Çeşitli nedenlerle boşanmak durumunda olan kadınların nafaka, ikamet meseleleri nasıl çözümlenecektir? Anne ve babası boşanmış olan bir çocuğun emzirilmesi nasıl halledilecektir? İşte bu surede, bunlara cevap verilmiştir.
Kaynak: Mevdûdî - Tefhimu'l Kur'an